Czy SUV-y naprawdę są tego warte (czy SUV-owe szaleństwo wymyka się spod kontroli)?

"Chcę mieć lepszą widoczność i być bezpiecznym" to jeden z najczęstszych powodów lub pretekstów do zakupu SUV-a. Te ponadgabarytowe pojazdy mogą stwarzać iluzję prowadzenia czołgu, który zapewnia mnóstwo miejsca, oferuje niezrównane funkcje bezpieczeństwa i doskonałe możliwości terenowe.

Jednak nie wszystko jest tak piękne jak się wydaje. Po zdjęciu różowych okularów staje się oczywiste, że SUV-y, crossovery i pickupy mają znaczące wady. Wysokie ryzyko dachowania, martwe pola i wysoki wskaźnik śmiertelności podczas wypadków to tylko kilka zagrożeń, z których wielu właścicieli SUV-ów nie zdaje sobie sprawy.

Przyjrzyjmy się bliżej rosnącej popularności tych ponadgabarytowych samochodów i spróbujmy odpowiedzieć na pytanie – czy SUV-y naprawdę są tego warte?

Jak SUV-y przejęły rynek motoryzacyjny

40-50 lat temu drogi były zdominowane przez sedany, hatchbacki i kombi. Nieliczne pickupy można było spotkać jedynie w pobliżu farm i placów budowy. Dziś 80% sprzedaży samochodów w Ameryce stanowią SUV-y i pickupy, co czyni je najpopularniejszym wyborem większości kierowców.

Z raportu EPA Automotive Trends Report za rok 2023 dowiadujemy się, jak na przestrzeni lat zmieniały się udziały procentowe poszczególnych rodzajów pojazdów wśród aut produkowanych w Stanach Zjednoczonych. W 1975 r. ponad 75% wyprodukowanych samochodów stanowiły sedany i kombi, natomiast w 2022 r. 63% łącznej liczby nowych pojazdów to ciężarówki. Według ekspertów amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska, odsetek samochodów ciężarowych w nadchodzących latach będzie rósł.

Jak do tego doszło?

Początki SUV-ów sięgają II wojny światowej, kiedy to wprowadzono na rynek wytrzymałego Jeepa Willysa, który następnie został zmodyfikowany i sprzedawany jako legalny pojazd drogowy. Wkrótce po tym, jak popularność Willysa wzrosła, Brytyjczycy wprowadzili Land Rovera Defendera, który był bardziej praktyczny i oferował więcej funkcji dla rolników i robotników.

W 1951 r. wojna koreańska wywołała zapotrzebowanie na solidne, niezawodne i wydajne pojazdy, co doprowadziło do narodzin legendarnej Toyoty Land Cruiser. Wszystkie te i wiele innych SUV-ów przyciągnęły nabywców z całego świata, oferując nowe wrażenia z jazdy i nowe korzyści.

Jednak głównym punktem zwrotnym dla SUV-ów i pickupów były lata 90-te.

Ludzie zauważyli, że SUV-y mają wszystko - praktyczność vana, komfort luksusowej limuzyny i możliwości terenowej ciężarówki. Wydawało się, że kupujący nie muszą rezygnować z niczego poza pieniędzmi. Co więcej, umieszczone wyżej siedzenie było wygodne i zapewniało poczucie bezpieczeństwa.

W miarę jak coraz więcej osób wybierało te samochody, coraz więcej producentów zaczęło wprowadzać lekkie samochody ciężarowe (ang. light trucks) i SUV-y. Mercedes-Benz Klasy M z 1997 roku, BMW X5 z 1999 roku i Cadillac Escalade z 1998 roku to tylko kilka przykładów.

Popyt na te potężne auta był wysoki, a producenci samochodów uznali SUV-y za atrakcyjne również z innych powodów. Co najważniejsze, SUV-y uzasadniają wyższe ceny i mają znacznie wyższe koszty utrzymania.

BMW dość dobrze pokazuje ten efekt: w latach 90. firma nie oferowała ani jednego SUV-a, a obecnie oferuje ich 11. Popyt nadal rośnie. Nawet w UE 49% sprzedaży nowych samochodów w 2022 r. stanowiły SUV-y i crossovery – to wzrost o 35% od 2011 r. i trend ten nie zwalnia.

SUV-y stanowią ogromne zagrożenie dla wszystkich, nawet dla ich właścicieli

Większość nabywców SUV-ów uważa, że są one korzystnym zakupem, ponieważ są wygodniejsze, bardziej praktyczne i bezpieczniejsze dla ich rodzin.

Niestety, chociaż SUV-y mogą być bezpieczniejsze w niektórych przypadkach, nie jest to do końca prawda. Ponieważ są one znacznie większe i cięższe (średnio o 40% cięższe niż zwykłe samochody), ich prowadzenie i droga hamowania są bardzo słabe.

SUV-y łatwiej się przewracają

Jednym z największych zagrożeń podczas jazdy SUV-em jest większe prawdopodobieństwo przewrócenia się pojazdu. Ich środek ciężkości znajduje się znacznie wyżej w porównaniu ze zwykłymi samochodami, dlatego bardziej prawdopodobne jest, że SUV przewróci się podczas poślizgu lub po uderzeniu. 

W rzeczywistości ponad 90% wypadków związanych z wywróceniem się SUV-a to wypadki, w których uczestniczył tylko jeden pojazd, co oznacza, że często dochodzi do nich podczas omijania zwierząt lub utraty kontroli z powodu złych warunków drogowych.

Widoczność jest gorsza, nie lepsza

Kierowcy SUV-ów chwalą sobie widoczność, bo "widać z wyższej pozycji", ale takie widzenie nie jest aż tak konieczne, zwłaszcza gdy widok jest już zasłonięty przez inne duże pojazdy. Wysoka pozycja siedząca i zbyt duże wymiary pojazdu ograniczają bliską widoczność przed maską.

Kilka portali informacyjnych przeprowadziło interesujący test, aby dowiedzieć się, ile dzieci może siedzieć przed SUV-em w rzędzie bez zauważenia ich przez kierowcę. Wynik jest przerażający – dopiero 9. dziecko było widoczne (i jedynie ono). Każdego roku tysiące dzieci odnosi obrażenia w wypadkach polegających na najechaniu na nie przodem pojazdu, a wiele z nich ma miejsce, ponieważ rodzice nie widzą swoich dzieci bawiących się przy podjeździe z powodu ogromnych masek SUV-ów.

Niebezpieczne strefy uderzenia

Kolejnym poważnym problemem związanym z dużymi pojazdami są wysoko umieszczone zderzaki. Ponieważ umieszczone są one wyżej niż w zwykłych samochodach, uderzenia nie są jednakowe w razie wypadku. Dlatego też wiele osób jest wręcz zmuszonych przesiąść się do SUV-a tylko dlatego, że nie chcą zostać zmiażdżeni przez tak potężne auto.

Przez wiele lat żadne przepisy nie regulowały wysokości zderzaków w SUV-ach, jednak obecnie sytuacja jest nieco lepsza. Przednie zderzaki dużych SUV-ów nie mogą znajdować się wyżej niż 68-72 cm cali od podłoża, czyli o 13-16 cm więcej niż w przypadku zwykłych samochodów osobowych. Ponieważ jednak są to maksymalne dozwolone wysokości, rzeczywiste różnice między wysokościami zderzaków są zwykle znacznie większe, tworząc nierówne punkty uderzenia.

Ze względu na wyższe i większe strefy uderzenia, piesi są 2-3 razy bardziej narażeni na śmierć w wyniku potrącenia przez SUV-a niż w przypadku potrącenia przez zwykły samochód. Konstrukcja zwykłych samochodów jest stosunkowo bardziej "przyjazna" w takich przypadkach, ponieważ piesi są wyrzucani na maskę podczas uderzenia. W rezultacie większość ludzi kończy z obrażeniami dolnej części ciała.

Tymczasem przednia część SUV-ów jest znacznie wyższa, a piesi często doświadczają śmiertelnych uderzeń lub są wrzucani pod pojazd.

Większość SUV-ów nie ma sensu

Nawet przy tak szerokim wyborze, SUV rzadko jest idealną opcją. Niezależnie od tego, co mówią reklamy tych samochodów i inni właściciele, większość pickupów, crossoverów i SUV-ów po prostu nie ma sensu.

SUV-y nie są bezpiecznymi, solidnymi, praktycznymi i wszechstronnymi pojazdami, za jakie wiele osób je uważa. Większość SUV-ów jest wolniejsza od zwykłych samochodów, często zużywa dwa razy więcej paliwa, jest droższa w utrzymaniu, słabo radzi sobie w terenie i nie jest zbyt praktyczna. Krótko mówiąc, SUV-y oferują większość tego, co potrafią zwykłe kombi lub vany, ale przy wyższych kosztach utrzymania i gorszych parametrach jezdnych.

Ponadto, mimo że producenci samochodów mają tendencję do stosowania "bardziej ekologicznych" i lżejszych materiałów, aby przyczynić się do czystszego środowiska, średnia waga samochodu wzrosła o około 100 kg w ciągu ostatniej dekady, głównie z powodu SUV-ów.

Jak SUV-y i crossovery wpływają na nasze codzienne życie?

Kierowcy często narzekają na zbyt wąskie drogi, rowerzystów zajmujących zbyt dużo miejsca i brak parkingów. Chociaż możemy myśleć, że przyczyną tych problemów jest to, że rządy nie są przygotowane na szybki wzrost liczby pojazdów na drogach, w rzeczywistości jednym z głównych powodów jest to, że wiele pojazdów jest znacznie większych niż powinny.

Oto kilka rzeczy, które wydarzyły się/wzrosły z powodu zwiększonej popularności SUV-ów:

• Większe zużycie paliwa
• Kierowcy SUV-ów potrzebują więcej opon i części zamiennych
• SUV-y są drugim co do wielkości czynnikiem przyczyniającym się do wzrostu globalnej emisji spalin (*z wyłączeniem elektrycznego SUV-a)
• Widoczność na drodze jest gorsza z powodu ponadgabarytowych pojazdów na drogach
• Mniej pojazdów mieści się na parkingach i drogach
• Ludzie wydają więcej na ubezpieczenie samochodu

Duże pojazdy zmieniają również nasz punkt widzenia. Kierowcy SUV-ów mają tendencję do myślenia, że są w "kapsule obronnej", dlatego często podejmują większe ryzyko i pomijają różne podstawowe środki ostrożności. Podczas gdy zwykły samochód ma znacznie krótszą drogę hamowania, wiele osób nadal wybiera SUV-y, tłumacząc, że niektórych wypadków nie da się uniknąć i chcą być bardziej bezpieczni w razie ich wystąpienia. Prawda jest jednak taka, że do wielu wypadków dochodzi z powodu tego, jak niebezpieczne są SUV-y.

Co więcej, naprawa uszkodzonego SUV-a jest zwykle droższa niż naprawa zwykłego samochodu ze względu na droższe części i skomplikowaną konstrukcję. Na przykład, dane z naszych raportów historii pojazdu pokazują, że średni koszt naprawy Forda serii F (pickupa) po wypadku wynosi 40 000 PLN, a 20 000 PLN w przypadku Forda Fusion (sedana średniej wielkości). W przypadku Hondy Civic (samochód kompaktowy) koszty naprawy wynoszą średnio 13 000 PLN, a w przypadku Hondy CR-V (kompaktowy SUV typu crossover) - 26 500 PLN.

Chociaż istnieją wyjątki, ogólny koszt robocizny i części jest wyższy w przypadku cięższych i bardziej skomplikowanych pojazdów.

Wysoka amortyzacja

Ponieważ produkcja SUV-ów jest droższa, a wiele osób ma obsesję na punkcie tego rodzaju pojazdów, ich sugerowana cena detaliczna jest zazwyczaj wyższa niż w przypadku zwykłych samochodów osobowych. SUV-y i crossovery są bardziej skomplikowane i kosztują więcej w utrzymaniu, dlatego ich posiadanie często staje się zbyt problematyczne po kilku latach, znacznie obniżając wartość pojazdu. Ogólny koszt SUV-a (jego cena i późniejsze utrzymanie) powinien być więc jednym z głównych czynników, które należy wziąć pod uwagę przed zakupem pojazdu.

Jeśli jednak jesteś zainteresowany takimi pojazdami, powinieneś wiedzieć, które SUV-y najlepiej trzymają swoją wartość. Oto kilka najlepszych pozycji wartych rozważenia:

• Honda CR-V
• Toyota RAV4 (wiele osób uznaje SUV-a Toyota za jeden lepszych SUV-ów)
• Subaru Crosstrek
• Lexus NX
• Jeep Wrangler
• Toyota Land Cruiser

Większość tych SUV-ów oferuje dużą niezawodność, co jest niezbędne do uniknięcia dużej amortyzacji. Hybrydowy SUV może być również opłacalną opcją, oferując lepszą niezawodność i oszczędność paliwa. Jednak to, czy zakup SUV-a naprawdę ma sens i jest opłacalny, zależy od Twoich potrzeb i stylu życia, więc zanim kupisz pojazd pod wpływem impulsu, ustal swoje priorytety.

Pamiętaj również, że w Internecie dostępnych jest wiele ofert używanych pojazdów, jednak tanie SUV-y z reguły oznaczają wyższe spalanie lub konieczność napraw. Warto zdawać sobie z tego sprawę przed zakupem samochodu.

Nadchodząca elektryfikacja pojazdów nie rozwiązuje problemu

Społeczeństwo chce zrezygnować z paliw kopalnych i przejść na napęd elektryczny, ale nie może pozbyć się pragnienia, by usiąść za kierownicą potężnego pojazdu.

Głównym problemem samochodów elektrycznych jest ich ograniczony zasięg i drogie akumulatory. SUV-y wymagają jeszcze mocniejszych silników i większej liczby akumulatorów litowo-jonowych, aby uzyskać przyzwoity zasięg. Co więcej, wymagają one lepszych hamulców, mocniejszych zawieszeń i innych regulacji, co czyni je wyjątkowo drogimi i ciężkimi.

Na przykład SUV Mercedesa, Mercedes-Benz EQS (przez wielu uznawany za luksusowy SUV), jak również Ford F-150 Lightning Extended-Range i niektóre inne elektryczne SUV-y ważą prawie 3 tony i zużywają dwa razy więcej energii niż przeciętny akumulator pojazdu elektrycznego.

Prawdziwy powód, dla którego ludzie kupują SUV-y

Możesz myśleć, że SUV pozwoli Ci przygotować się na wszystko, co zgotuje Ci Matka Natura. Jednak nawet większość rolników i pracowników budowlanych nie korzysta z samochodów sportowo-użytkowych lub pickupów, ponieważ są one zbyt drogie, zużywają zbyt dużo paliwa i nie są wystarczająco wytrzymałe do pracy. W takich przypadkach nawet zakup używanego SUV-a nie jest opłacalny.

Wieloletnie strategie marketingowe producentów samochodów mają ogromny wpływ na nasze nastawienie: SUV-y pomagają ludziom uciec od nudnej rzeczywistości i sprawiają, że czują się bezpieczniej. Zwróć uwagę, jak odważnie producenci SUV-ów nazywają swoje modele: Explorer, Navigator, Pathfinder, Renegade czy Escape. Problem w tym, że większość z tych pojazdów będzie jeździć w miastach i stać w korkach.

Zanim odwiedzisz salon i kupisz SUV-a, upewnij się, że faktycznie potrzebujesz tego pojazdu, a nie tylko kochasz ideę jego posiadania.

Czytaj więcej o kulturze samochodowej i entuzjazmie:

SUV - Co to znaczy?

10 najbrzydszych samochodów na świecie